Streszczenie: Artykuł poświęcono dynamicznym modelom kognitywnym w postaci pewnych map, które opisują monitorowanie decyzyjne stanów systemów przy stosowaniu pewnej informacji z uwzględnieniem wiedzy ekspertowej. Opisano deterministyczne modele dynamiczne w postaci nieliniowych równań różnicowych opartych na relacjach między czynnikami (konceptami) mapy. Parametry relacji mogą być adaptowane zgodnie z wiedzą eksperta. Algorytmy adaptacji (uczenia) oparto na metodach gradientowych. Przedstawiono wybrane wyniki testowania zaproponowanych metod.
Abstract: The article is devoted to dynamic cognitive models in the form of certain maps, which describe decision monitoring of states of systems with using certain information considering expert knowledge. Deterministic dynamic models in the form of nonlinear difference equations based on relations between map concepts are described. Relations parameters can be adapted according to the expert’s knowledge. Adaptation (learning) algorithms were based on gradient methods. Selected results of testing of proposed methods are presented.
B I B L I O G R A F I A[1] Borisow W. W., Krugłow W. W., Fiedułow A. C.: Rozmyte modele i sieci, Moskwa, Wyd. „Telekom” 2004 (w j. rosyjskim).
[2] Jastriebow A.: Synteza i analiza m-krokowych adaptacyjnych algorytmów identyfikacji parametrycznej obiektów statycznych i dynamicznych na podstawie dyskretnych pomiarów. Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej, Wyd. PŚk, Kielce 1990.
[3] Jastriebow A., Słoń G., Modelowanie kognitywne systemów i maszyn. W niniejszym numerze.
[4] Jastriebow A., Słoń G., Synteza i analiza obliczeniowa modeli inteligentnych opartych na mapach kognitywnych – część I. Synteza. W: Jastriebow A. (red.) Informatyka w dobie XXI wieku. Technologie informatyczne i ich zastosowania. Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacyjnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Radom 2010: s. 67–76.
[5] Jastriebow A., Słoń G., Synteza i analiza obliczeniowa modeli inteligentnych opartych na mapach kognitywnych – część II. Analiza. W: Jastriebow A. (red.) Informatyka w dobie XXI wieku. Technologie informatyczne i ich zastosowania. Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacyjnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Radom 2010: s. 77–86.
[6] Papageorgiou E. I., Stylios C. D.: Fuzzy Cognitive Maps, In: Pedrycz W., Skowron A., Kreinovich V.: Handbook of Granular Computing, Chichester, England, John Wiley & Son Ltd, Publication Atrium 2008: s. 755–775. 
Pełny tekst